Search Results

Written by: Yitzhak Osei Bumanlag and Carl Christian Calderon Photo by: Gabby Battung UST Faculty of Engineering commended and acknowledged the first semester’s dean’s listers and the excellent contributions of the faculty members and support staff on its second Virtual Recognition day via Youtube Live on March 1, 2022. The event started with the opening remarks of the Faculty of Engineering Dean, Prof. Angelo R. dela Cruz, Ph.D., congratulating everyone for the efforts they have accomplished during the first semester. “We should not be driven to learn just for recognition or awards, but we should be motivated because of our passion to learn,” he stated. It was shortly followed by the deliberation of awards to those who qualified the Dean’s list for the first term of A.Y. 2021-2022, from the first up to the fourth-year students of the six engineering departments. To qualify for the Dean's list, a student must have a GWA of at least 1.75 with no failing marks or incomplete (INC) in their courses. Afterward, service awards were given to the academic staff who served for 10 years onwards. Asst. Prof. Albert T. Acosta from the ECE Department, and Prof. Lola Domnina B. Pestano from the ChE Department, led the academic staff as they were honored for their 40 years of service in the faculty. Support staff service awardees, together with the number of years they have served the faculty, are the following: Jennifer C. Del Rosario, Geronimo M. Ponce Jr., and Elmer M. Villafuerte, who served for 15 years; Landro C. Labanda and Danilo S. Pareño, 25 years; Conrado L. Halili and Rizalindo S. Tuazon, 40 years. The service awards for the tenured faculty members who received the highest faculty evaluation by students was the next ceremony for the event, wherein Asst. Prof. Anthony James C. Bautista ranked first. Joining Asst. Prof. Bautista in the list are the following ranked from twentieth to second place, respectively: Asst. Prof. Charmina Lou C. Bautista, Engr. Jeffrey G. Mercado, Dr. Divine Angela G. Sumalinog, Assoc. Prof Carlos Ignacio P. Lugay Jr., Asst. Prof. Lorico D. Lapitan Jr., Asst. Prof. Kanny Krizzy D. Serrano, Asst. Prof. Armando V. Barretto, Engr. Jhulimar C. Castro, Assoc. Prof. Joycelyn P. Poblete, Asst. Prof. Edison A. Roxas, Dr. Cristina E. Tianco, Engr. Rocel A. Pioquinto, Engr. Josyl Mariela R. Reyes, Asst. Prof. Dolores S. Cleofas, Assoc. Prof. Michael Francis D. Benjamin, Asst. Prof. Amante R. Garcia, Asst. Prof. Ma. Victoria C. Viray, Engr. Noel S. Sabarillo, and Asst. Prof. Nelson M. Pasamonte. Engr. Neil Kendrick L. Sy led the 20 non-tenured faculty members who received the highest faculty evaluation by students. Other faculty members in the list are the following ranked from twentieth to second place, respectively: Engr. Ivan Jeff C. Soberano, Engr. John Enoch T. Grajeda, Engr. Mariz A. Chua, Engr. Florendo A. Navarro, Engr. Eyen James D. Ledesma, Engr. Robert G. De Luna, Engr. Maria Joriza C. Bondoc, Engr. Kevin G. Tolentino, Engr. Rolando J. Paulino III, Engr. Rene C. Mendoza, Engr. Joshua B. Ancheta, Engr. Reymond D. Serafica, Engr. Ken Gabriel S. Fernandez, Engr. Yoshiki B. Kurata, Engr. Charlon Adrian C. Ruiz, Engr. Ariel A. Salvador Jr., Engr. Aldrin Lorrenz A. Chan, Engr. Enrique C. Bautista III, and Engr. Jesselyn B. Alcain. The closing remarks from the Faculty of Engineering’s Assistant Dean, Asst. Prof. Anthony James C. Bautista, concluded the event.

Written by: Mary Andrew Dalogdog, Aldous Dale Caballero, and Doroteo Prudenciano II Photo by: Niña Isabelle Eblamo, Mary Andrew Dalogdog, Aldous Dale Caballero, and Doroteo Prudenciano II The first day of the 115th Engineering Week, with the theme of “CXV: Celebrating eXcellence and Virtues in the UST Faculty of Engineering,” officially started on February 28, 2022, via Zoom. The program began with a welcome mass presided by Rev. Fr. Roberto L. Luanzon Jr., O.P. STHD, DL, Regent of the Faculty of Engineering. Asst. Prof. Anthony James C. Bautista, PME, MBA, PhD, Assistant Dean of the Faculty of Engineering, graced the event with his opening remarks. Petron Corporation Senior Consultant and the keynote speaker, Engr. Nathaniel R. Orillos, ASEAN Eng., ChE Batch 1981, then shared some of his stories and experiences in his field as a Chemical Engineer right after. Rev. Fr. Luanzon Jr., Dean of the Faculty of Engineering Prof. Angelo R. dela Cuz, PhD., PECE, Asst. Prof. Bautista, and Faculty Secretary Asst. Prof. Evangeline E. Delaña led the Ribbon Cutting at the Roque Ruaño Building. Afterward, the six different departments of the Faculty of Engineering performed their cheers and yells during the Department Cheer, followed by a photo opportunity with the faculty, staff, guests, and students in the zoom conference. Engineering Student Council (ESC) President Kyla Christine Sarcos and Engineering Faculty Organization President Engr. Gabriel Rodnei M. Geslani concluded the opening ceremony by mentioning the upcoming events and webinars for this year's Engineering Week. Research Colloquium The Faculty of Engineering professors presented their respective research papers in the Faculty Research Colloquium. Prof. Michael Francis de Jesus Benjamin, Ph.D., and Assistant Prof. Angelito A. Silverio, Ph.D., were introduced as judges for the title of Best Presenter. After presenting the six research papers, the presenters and judges were awarded their certificates. The award for the Best Presenter was given to the Civil Engineering Department’s Engr. Ryan Ramirez for his research on "The Application of Interferometric Synthetic Aperture Radar (InSAR) on Damaged Area Mapping: The Case of the 2020 Taal Volcano Eruption". Second place was awarded to Prof. Marilyn Mabini from the Faculty of Industrial Engineering, and tied at third place was Engr. Jehiel Santos from the Electronics Engineering Department and Engr. Allan Paolo Almajose from the Chemical Engineering Department. The closing remarks were given by Assistant Prof. Anthony James C. Bautista to conclude the program formally. Open Laboratory The Faculty of Engineering showed off their facilities during this week’s Open Lab Event with a video tour of the Fr. Roque Ruaño, O.P. building. The Civil Engineering Lab, Chemistry and Chemical Engineering Lab, Computer Labs, Electronics Engineering Lab, Electronics Engineering Netlab, Engineering Physics Lab, Industrial Engineering Lab, Machine Shop, and Mechanical Engineering Lab were showcased in this event. A YouTube video link exhibiting each facility was uploaded on the UST Faculty of Engineering’s Facebook page. The Open Lab event will be available from February 28, 2022, to March 5, 2022. Bingo Royale A Back-to-Back Bingo Royale 2022 concluded the first day of the engineering week. This started with an opening prayer and opening remarks by Kyla Christine Sarcos, President of the UST Engineering Student Council (UST-ESC). The following winners of the U-S-T patterns received Php 2,000 each: Nathalie Nicole Pedro and Christian Jyreh Mendoza from the 1st year level, and Karl Christian Medina from the 4th year level. Afterward, Jasper Javier from the 3rd year level, the winner of the checkered pattern, received a grand prize of Php 8,000. Raffle draw prizes were also given to the following students: Nhaya Marella Antonio, Fredelyn Rose Ferrer, Karl Adrian Tabios, Kharyle Alliahna De Guzman, Maria Meleeza Marquez, and Maria Karina Ramos. The first five winners each received a gift certificate, while the last grand winner received a Samsung Galaxy Tab A7 Lite. Mimosa, a student band guest performer, serenaded the audience before the grand prize pattern with their song covers of Ride Home by Ben&Ben, Hold On by Justin Bieber, and Yellow by Coldplay. The event was hosted by Myxen Montes and Charlette Deocadiz, both executive staff of the UST-ESC Team Publicity. The bingo royale will return later for its second day with new sets of patterns and prizes.

Written by: Mary Andrew Dalogdog Photo Courtesy of UST Industrial Engineering Circle Facebook Page Two research groups from the 4th year Industrial Engineering (IE) Department, who represented the University of Santo Tomas, both acquired a place at this year’s Philippine Institute of Industrial Engineers - National Student Chapter (PIIE-NSC) Academic Competitions: National Capital Region (NCR) Qualifying Rounds held last January 29, 2022, via Zoom. The event was divided into three categories: (1) Ask Lex PH Academy Feasibility Study Competition, (2) International Pharmaceuticals Incorporated Research Competition, and (3) Avadon International Corporation - KYK Tools Inter-University Quiz Bee Competition. The paper entitled “A Project Feasibility Study on the Production and Distribution of Sprout Plantable Paper Bags made from Recycled Papers and Biobased Polymer” won first place in the Ask Lex PH Academy Feasibility Study Competition. The presenters consist of the following students with their research adviser Engr. Damirson A. Co from the IE department faculty: Zachary Y. Jara, Melissa Shaine M. Pajarillaga, Mickaela Mae M. Paña, and Zarina Karla B. Posecion. To convert paper waste into useful paper bags with the inspiration of "incorporating sustainability into our daily lives, and how we can help future generations" is the main purpose of their research. In line with this, the said product aims to target the group’s chosen United Nations' Sustainable Development Goals (SDGs): (SDG 12) Responsible Consumption and Production, and (SDG 13) Climate Action. “Our product could help in reducing additional cutting of trees that is [are] needed in the typical production of common kraft paper bags. It could also encourage people to start urban farming and be more mindful with their purchases,” they added. For the International Pharmaceuticals Incorporated Research Competition, the paper entitled “Factors Influencing Behavioral Perception and Acceptance of Telemedicine in the Philippines: An Extension of the Unified Theory of Acceptance and Use of Technology (UTAUT2) Model” won third place. The presenters consist of the following students with their research adviser Engr. Yoshiki B. Kurata, MSIE, CIE also from the IE department faculty: Sophia Alessandra D.G. Castro, Jeanne Paulene B. De Leon, Hazel V. Dela Rosa, and Alex Patricia J. Tomines. The research focused on the analysis of factors affecting the adoption of telemedicine by the Filipino people which embodied (SDG 3) Good Health and Well-being, and (SDG 9) Industry, Innovation, and Infrastructure. In that way, “those who intend to make the technology more prominent in the country have a basis on Filipinos’ behavior towards telemedicine.” “Considering that we’re living in a developing country, the study would be beneficial in strengthening the country’s capability in managing national and global health concerns. It also provides the [an] opportunity to shed light on strategies for technological advancement, and improve the accessibility to healthcare services,” they added.

Written by: Szarina dela Paz Photo from: Engr. Ryan A. Ramirez, MSc Samuel Francisco A. Tiongson, a Thomasian 4th year Civil Engineering (CE) student, was recognized as “Best Presenter” in the 2nd International Conference on Civil and Environmental Engineering (ICCEE) 2022 held last January 6-7, 2022 in Malaysia via Zoom. The paper entitled, “Mapping of Ground Surface Deformations and Associated Damage using SAR Interferometry: A Case Study of the 2020 Masbate Earthquake,” penned by Tiongson along with Engr. Ryan A. Ramirez, MSc, UST CE department faculty, revolved around the 6.6 magnitude earthquake that hit Masbate back in August 2020 and its substantial damages to the municipality. The Department of Science and Technology - Philippine Institute of Volcanology and Seismology’s (DOST-PHIVOLCS) field survey in the area, which mapped the intensity of the earthquake, served as a baseline for the paper, validating its findings. Interferometric Synthetic Aperture Radar (InSAR) is a technique that maps ground deformation through satellite images obtained from satellites orbiting the Earth. Specifically, in this study, data from the Synthetic Aperture Radar (SAR), a satellite-based radar device mounted on the Sentinel-1 satellite conducted by the European Space Agency (ESA) was used. The data of said satellite is made available to the public via the open access hub found online. “Using the data acquired from ESA’s satellite, using software and processing techniques—through processing that data, we were able to isolate the changes between two images that are from different dates. Looking at the changes of that area from throughout a specific time period, further isolating and [data] processing we can map the damaged areas,” Tiongson elaborated on the paper’s topic. Engr. Ramirez, who was Tiongson’s former thesis adviser, reached out to him, pitching the topic of the paper. According to Tiongson, the plan was to submit the paper to a journal or a conference. In effect, when ICCEE, with the theme: Earthquake and Geotechnical Engineering, opened for submissions, they submitted theirs, seeing that it was a good platform to share the study. Upon hearing the news of the study’s acceptance into the conference, Tiongson was in shock and disbelief to be one of the participants since most of the participants were masteral and doctoral candidates. During the presentation, he said that he was less nervous than he thought he would be. He was excited to share the research since their study’s topic was unique, considering that the topic is a really good procedure that is useful to monitoring natural disasters. They are eyeing to submit it to a research journal in the future to reach a wider audience. As for local applications, satellite-based remote sensing techniques will be significant to disaster risk reduction management (i.e. mapping damaged areas) as the Philippines is exposed to natural hazards.

Written by: Zein Ady Advincula and Mary Angela Aquino Photo Courtesy of Harrisburg University Storm “Passion will move men beyond themselves, beyond their shortcomings, beyond their failures.” Just like how one Thomasian engineer was able to grab a bigger opportunity out of his passion for esports, particularly League of Legends. He started playing since it was a known online game in his school before, and it helped him gain friends and connections along the way. Now, he sees it as a game where he can learn a lot, especially about discipline and how he can express his passion for playing video games. By playing LoL, he acquired a full scholarship at Harrisburg University of Science & Technology Esports varsity team in Pennsylvania, United States. It all started when he was still in elementary. He used to play out of fun, but as time passed by, his skills were enhanced. With this, he got interested in joining tournaments and thought that one day, he could make it somewhere where he would be proud of himself. Before his full scholarship, he was a former UST Teletiger member who was able to compete in various tournaments and has won, both locally and internationally. Yet life, just like a game, is not always as easy as 1-2-3. Getting to where he is right now is not overnight work. He invested time in practicing his skills and joining competitions. He also exerted a lot of patience and effort in order to land to where he is right now. Amidst these, he experienced defeats and doubts in life. Some tried to discredit his skills but instead of indulging himself with negativity, he treats them as mere noises. As he said, “The best way to deal with them is not to mind them at all or use it as a motivation to become better.” Aside from external noises, he also struggled with internal noises. There are times that he gets frustrated for losing; he doubts if he can make it. But with the help of the people who are continuously supporting him, he is driven to be better, not only in playing but also in life. They are the same people who remind him of where he came from and that he should stay humble all the time. As he stated, “...Without those people who helped me, I won’t be where I am right now.” From a simple hobby, it became a door for opportunities to come into his life. Through his experiences in local and international tournaments, he brought pride and victory not only for himself or his loved ones, but also the Philippines. Now that he has acquired a full scholarship in an international school, he will be playing as their bottom laner, with his nine years of experience as his edge. As a part of the legacy he left as a former Thomasian Engineer and a remarkable Esports player from the Philippines, he stated, “The advice that I can give is to work really hard if you really want something. Have discipline and always learn from your mistakes. Because if you cannot overcome or fix your mistakes, you’ll end up doing it repeatedly.” According to him, the best way to be successful is being able to push yourself to always be better and to never become complacent. For those who want to enter the world of Esports, he is reminding everyone not to look at every game as a competition. Instead, have fun because it is the main purpose of every game. Former UST Teletiger member and a Thomasian Engineer, now creating his name in the world of Esports internationally, Michael “Maykel” James O. Gonzales.

Written by: Justine Keith Moises Photo from: Sophia Jeuel Alcoran The UST Industrial Engineering Circle (UST-IEC) kicked off a two-day webinar entitled "GOING IELC: The Industrial Engineering Leadership Congress 2021" with the theme "Instilling and Enhancing Leadership amidst Crisis" via Discord, Zoom, and Facebook Live on November 26-27, 2021. The event was held in partnership with Philippine Institute of Industrial Engineers Lyceum of the Philippines University - Cavite Student Chapter (PIIE LPUC SC), Philippine Institute of Industrial Engineers Holy Angel University Student Chapter (PIIE HAUSC), Philippine Institute of Industrial Engineers Cavite State University Student Chapter (PIIE CvSUSC), and Mapúa School of Industrial Engineering and Engineering Management (IE-EMG) Student Council to highlight the significance of leadership skills and character development in becoming industry-ready. Zarina Posecion, President of UST-IEC, graced the first day of the event entitled "IEMAZING" with her opening remarks, followed by the explanation of the game mechanics by Gabriel Gonzales, the Executive Coordinator for External Affairs of UST-IEC. The participants enjoyed eight games: Spot the Difference, Guess the Song (Emoji Edition), Read My Lips, Basic Calculus (Solving), Physics A (Solving), 4Pics 1 Word, Kahoot, and Tetri.io. The first day concluded with the announcement of winners. Engr. Yoshiki Kurata, adviser of UST-IEC, commenced the second day of the event with his opening spiel conveying his gratitude to the partner organizations and his sentiments on leadership. Jefson Feliz, a fourth-year clinical intern at UST, tackled the factors affecting the development of one's leadership skills and the vitality of motivation and selflessness in directing people. UST Industrial Engineering alumnus, Juan Talamayan, reminisced his struggles as a college student and how he used this as a motivation to succeed in life. He also highlighted the increasing demand for industrial engineers as technology continues to develop nowadays. UST Faculty of Medicine alumnus and former UST Central Student Council president, Robert Gonzales, Md, RPh, focused on explaining the importance of maintaining a balance between a student leader's organization and academic life through sharing his journey as a student leader. A short question and answer session was held after each talk, followed by a game and an intermission number. The attendees participated in three games: Shopping Time, Bomb Party, and raffle draw. Illumina, UST Prime, and Hana Austria decked the event with their performances. Professor Joehanna K Ngo, the Industrial Engineering Department Chair Associate communicated her appreciation to the resource speakers and student leaders who collaborated to produce the successful event in her closing remarks. The program ended with the singing of the UST hymn led by the UST One Voice Engineering Chorale.

Sulat ni Lanz Yadao Litrato mula kay Bea Galvez Gaya ng nakasanayan, tuwing araw ng mga patay, bumisita si Lúcio sa sementeryo sa isang maliit na bayan ng Varalica. Dala-dala ang isang cooler na maliit, basket at di-tiklop na la mesa na nakasukbit sa kaniyang balikat at director’s chair na nakaipit sa ilalim ng kaniyang braso, tinungo niya ang lugar ng mga labi ng kaniyang mga magulang. Alas-nuebe na ngunit hindi mararamdaman ang kalaliman ng gabi sapagkat punong-puno ng buhay ang pantiyon. Nariyan siyempre ang mga nagsisi-liwanagang dilaw na mga ilaw na nakasabit sa mga sanga ng puno sa lugar, mga batang nagtatakutan suot ang kanilang mga maskara, pamilyang nagsasalu-salo at nagtatawanan, at mga batang nangongolekta ng mga nanigas na kandila sa mga puntod. Hindi mo aakalaing nasa lugar ka ng mga yumao, sapagkat sa tuwing sasapit ang mga panahong iyon, ang mga patay ay buhay na buhay kasama ng mga ala ala ng kanilang mga mahal sa buhay. Nagpahinga muna si Lúcio habang nilalasap ang malamig na simoy ng hangin at umiinom ng dala niyang mga de-latang serbesa, sabay kagat sa mga biskwit na kaniyang hinain sa kaniyang yumaong magulang. Habang nagmamasid-masid sa lugar, nakita ni Lúcio mula sa kaniyang kinauupuan ang tatlong batang nakaupo sa ibabaw ng isang puntod. Tila mga nangangalumata ang mga bata na parang ilang araw nang walang tulog. Sapagkat may kalayuan, napagdesisyunan nyang dalhin ang mga pagkaing kaniyang dala at lumapit. Napagtanto niya nang halos konting dipa na lang ang layo niya sa patutunguhan, na wala pala talagang mga batang nakaupo sa puntod. Puno ng pagtataka at pagkalito, naglakad na lang siya pabalik sa orihinal na pwesto. “BOO! Natakot ka ‘no kuya?” Laking gulat ni Lúcio nang may biglang tatlong maliliit na mga batang lalaking sumulpot na hanggang tuhod lamang niya. Sila ay mga naka-costume na pang Halloween at naka-maskarang nakakatakot. “Sila na nga yata iyon.” Bulong ni Lúcio sa sarili, sabay ngiti. Maya’t maya pa’y masayang nagkwekwentuhan ang apat sa ibabaw ng puntod habang pinagsasaluhan ang dala ni Lúcio na mga pagkain. “Hindi ba kayo natatakot na mag-ikot dito sa sementeryo? ‘Di ba kayo natatakot sa mga nangunguha ng bata?” “No po, kuya. E pwede naman naming tawagan sila mommy anytime na we feel like we’re in danger eh.” Tugon ng isang bata sabay kagat sa biskwit na kaniyang hawak. “Oo nga kuya saka nag gho-ghost hunting lang naman kami pero wala kaming mahanap, kaya kami na lang ang nagpanggap na ghost. Nag ghoghost hunting ka rin ba kuya?” “Ang galing niyo nga eh napaniwala niyo ako. Kinakabahan na ako kasi akala ko may mga multo talaga.” Sabay halakhak ng apat. “Nasubukan niyo pa bang maglaro sa kalsada ng mga larong kalye?” Biglang sabi ni Lúcio na para bang lumiwanag ang kaniyang mukha sa pagkasabik. “Hinde na po kuya eh ano po iyon” tugon naman ng mga bata. “May iku-kwento ako sa inyo, atin-atin lang. Nung bata kasi ako, mahilig ako maglaro sa labas. Tapos may nakakatakot na nangyari sa amin ng mga kalaro ko na hindi ko makakalimutan.” “Bakit po hindi niyo makakalimutan? Eh nakakatakot nga. ‘Di ba kapag nakakatakot kinakalimutan na para hindi na naaalala?” Sagot ng isa sa mga bata. “Ito kasi yung nangyari…” Isang hapon sa isang abandonadong lote, may lumapit sa’ming batang mukhang kakatapos lang makipaglaro ng holen sa kanto. Maputi, malinis, at mukhang anak-mayaman kumpara sa amin na madungis, marumi, at nanggigitata - Draven daw ang pangalan niya. May dala-dala rin siyang maliit na lalagyan na nag uumapaw sa holen na may kakaibang mga pattern o disenyo na kadalasan ay paikot ang itsura at mistulang milky way galaxy na nakapulupot sa isang bolang marmol. Dahil sawa na sa kalalaro ng holen, inalok at tinuruan kami na maglaro na lamang ng bilog-bilugan. Nagsimula kami na magtipon pa-bilog at sinambit ang “Bilog-bilog-bilugan. Assignment-assignment-suntukan. Ayun si palaka walang kaawa-awa. Abukaka-abukaka siyang palaka.” Di kalaunan, napuno rin kami ng malakas na halakhakan at tawanan at karamihan ay nahuli nang nakabukaka maliban sa dalawa, ang isa naming kalaro at si Draven. Nang manalo si Draven, inaya niya ang iba na maglaro na lamang ng holen bilang napagkasunduan. Ngunit humiling naman ang isa naming kalaro na umulit pa nang isang beses bago magpatuloy sa mga holen. At nagsimula na nga muli ang laro. “Bilog bilog bilugan. Assignment assignment suntukan. Ayan si palaka walang kaawa awa. Abukaka abukaka siyang palaka.” Alalang-alala ko pa ang pag angat ng hintuturo ng bago naming kalaro sa isa naming kasama, sigurado akong hindi ako namalikmata noong panahong ‘yon dahil sariwa pa rin sa king mata ang kaniyang sobrang puting daliri at nangingitim na mga kuko. Papunta na sana sa gitna ng bilog ang batang nahuling nakabukaka ngunit bigla siyang tinamaan ng kidlat. Siya’y biglaang napahinto, ang mga mata’y biglaang lumapad, ang kaniyang bibig at katawa’y tila nalaglag sa lupa. Bakas sa mukha niya ang takot na hindi kakayaning maipaliwanag ng kahit anong salita. Agad-agad siyang bumulagta sa sahig na para bang nawalan ng buhay at naiwan ang mga buto ng kaniyang mga paa. Makikita ang dahan dahang pag-alis ng isang puting anino mula sa kanyang katawan, papunta sa maliit na lalagyang ngayo’y nasa bulsa ng bagong kalarong bata. Kita sa mukha ng mga kalaro namin ang hindi maipaliwanag na takot, isang reaksyon na hindi ko pa nakikita kahit sa palabas na aking napapanood sa telebisyon. Nang ako’y nakabalik na sa’king sarili, napagtanto ko na nasa kanan ko lamang ang bago naming kalaro at lahat ng iba naming kalaro ay nakatingin lamang sa kaniya. Nang siya’y aking lingunin, tumambag sa’kin ang isang mukha ng batang sobrang puti, ang mga labi’y abot tenga ang ngiti, at may mga matang ka-hugis ng kaniyang labing nakangiti ngunit nakabaliktad. Wala siyang ilong o tenga at nakatitig lamang siya sa akin, ang kaniyang mga mata’y manipis at singkit. Para akong itinapon sa loob ng freezer na may bagsak na temperatura, ako’y nanlalamig, at hindi ko maigalaw ang aking katawan. Dahil sa mga pangyayari, sumisigaw na nagtakbuhan papalayo ang iba kong mga kalaro habang ako’y naiwan mag-isa. “Psssssssssst” Ang biglang sutsot ng aming bagong kalarong si Draven “Hindi pa tapos ang laro natin.” Ngunit nagpatuloy pa rin sila sa pagkaripas ng takbo. Sa takot at dala na rin ng pagaalala, dahan dahan kong nilapitan ang katawan ng aking kaibigang nakahandusay sa lapag. Ang bawat apak ko’y ‘singbigat ng galon ng tubig sa takot. Habang mas pumapalapit ako sa aking kaibigan, mas ramdam ko ang malamig na titig ng aming bagong kalaro sa aking bawat kilos. Nang ikutin ko ang katawan niya upang tignan kung siya’y humihinga pa, tumambag sa akin ang tila wala nang buhay niyang mukha, siya’y nakangangang nakatulala na lamang sa kawalan. Siya’y humihinga pa ngunit halata sa walang buhay niyang mata na may kaunting luha, kaba, takot, at pagkabalisa na para bang permanenteng nakaukit at nagyelo sa oras. “Kuya... natatakot na ako…” ang sambit ng isang bata habang naka yakap sa kaniyang kaibigan. “Ano pong nangyari sa mga tumakbo mo pong kaibigan?” pagtataka ng isa. “Wala na akong balita sa kung anong nangyari sa kanila, basta ang susunod ko na lang na naalala ay umuwi ako nang bahay na umiiyak at pinagluto na lang ako ng nanay ko ng meryenda.” Sagot naman ni Lúcio. “Gusto niyo bang malaman paano maglaro ng bilog-bilugan?” “Ayoko na kuya babalik na kami te-text ko na mommy ko.” Tugon ng isang bata habang bakas sa mukha ang pagkabalisa at takot. “Mabilis lang naman ‘to tara na” “Okay lang po kuya thank you na lang po, next time na lang po.” Nagmamadaling sabi ng isa nilang kasama. “Sige, ingat kayo pabalik pero may katuloy pa sana ‘yung story after nating maglaro” ang tugon ni Lúcio. “Katuloy po?” “Huwag mo nang balakin, tara na papagalitan na tayo ni mommy.” Pabulong na sabi ng isang bata sa kaniyang kasama sabay hatak sa kaniyang braso. “Mabilis lang naman daw eh tara na! Ang gara mo naman.” Pag uudiyok ng bata sa kaniyang kaibigan. Nagtungo pabalik kay Lúcio ang tatlong bata sa gilid ng puntod kung saan sila nagkwekwentuhan at sinimulan na nga nila ang pag lalaro. Makalipas ang ilang sandali, may dumating na dalawang matanda, isang babae at lalaking may dalang mga bulaklak at kandila. “Excuse me po sir, puntod po namin ito eh, ano pong ginagawa niyo rito?” pagtatanong ng naka-putting aleng may nakaskubit na pulang bag sa braso at hawak ang isang boquet ng Rhododendrons at Snapdragons na iaalay nila sa puntod. “A, wala ho ma’am may pinupulot lang paalis na rin po” Tugon ni Lúcio habang dahan-dahang tumatayo mula sa pagkakayuko. “Ingat po.” Dagdag pa niya, sabay ngiti at lakad papunta sa puntod ng kaniyang mga magulang dala-dala ang walang lamang supot ng mga biskwit sa kaliwa niyang kamay. Rinig din sa bawat apak niya, ang siyang pagkalansing ng tatlong holeng naguumpugan sa kaniyang bulsa.

Sulat ni Hannah Romerosa at JF Cortez Litrato mula kay MJ Monforte Pagpasok pa lang ng taong ito, nasasabik na ako sa gaganaping family reunion na matagal na naming pinaplano. Matagal ko nang ‘di nakakasama ang aking magulang; pati ang aking mga kapatid, masayang nag-aayos at hindi mapakaling salubungin ang kanilang mga magulang. Sa wakas, mamayang hapon ay makakapiling na namin silang muli. Nakatoka ako sa pinakamahalagang bahagi ng okasyon—ang hapunan. Aaminin ko, tulad ng aking mga kapatid, takam na takam na ako sa sandaling makasama ang aming mga pamilya. Kaya, isang malaking reponsibilidad na mahain ko ito nang maayos. Bandang alas-sais ng umaga, pagkatapos nilang magdasal ay dali-dali kong sinalubong si Sister Maria sa labas ng kapilya. “Sister, paumanhin po. Gusto ko lang pong tanungin kung handa na po yung mga magulang namin. Pati po pala yung mga sangkap at rekados para sa hapunan mamaya?” Hindi agad nakapagsalita si Sister Maria. Tila nababalisa siya kaya tinanong ko siyang muli, “Nagkaroon po ba ng problema sa mga magulang namin?” “Walang problema sa kanila, iha. Alam mo yan. Pinaghahandaan naming nang husto ang araw na ito. Sadyang madalas lang akong makarinig ng ibang boses dito sa bahay. Kagabi lang, akala ko tinatawag ako ng mga magulang mo,” sagot niya. “Patahimikin mo na kasi ‘yang mga ‘yan,” sigaw ng isang madre sa gilid, na hanggang ngayon ay hindi ko pa rin alam ang pangalan. Labing limang taon na ako rito sa bahay ngunit ang alam ko lang tungkol sa kaniya ay isa siyang madreng pinatalsik sa isang kumbento sa Cebu. Bago umakyat ang madreng ito kasama si Sister Maria, binigyan niya ako ng isang paalala, “Siguraduhin mong malinis ang mga karne mamaya. Palambutin mo lang, ngunit ‘wag na ‘wag mong lulutuin. Tradisyon natin ‘yan sa bawat reunion.” Natawang dagdag pa ni Sister Maria, “Mas masarap naman talaga ‘yan ‘pag ‘di niluluto.” Pumunta na ako sa kusina, at nagpatuloy na ako sa paghahanda ng mga karne. Nilabas ko ang mga ito mula sa isang napakalamig na kwarto, ngunit kailangan kong mag-ingat na hindi ko makita ang karneng para sa akin. Bilin ni Sister Cecilia, tungkulin ko lamang ihanda ang para sa iba at hindi ang para sa akin. Aniya, sila na ang bahala sa reunion ko mamaya. Pagpatak ng alas tres ng hapon, ‘saka pa lang ako natapos sa paghahanda ng mga karne. Nakakapagod, ngunit nakakatagpo ako ng kaligayahan pagkat alam kong ang mga putaheng ito ay ang magbabalik ng mga pinakamagagandang alaala ng mga kapatid ko kasama ang kanilang pamilya. Ito ang hinahanap ng aking katawan. Kaligayahan. Pagnanasa. Habang nagpapahinga ako, naisipan kong silipin ang paghahandang ginagawa para sa venue mamaya sa sala. Ang aking tatlumpu’t dalawang kapatid ang naatasan dito sa ilalim ng pangangasiwa ni Sister Cecilia. “Eljey, ang galing mong magbutingting ng mga dekorasyon ah! Parang wala namang nagbago at tila kumpleto pa rin ang mga daliri mo,” wika ko kay Eljey habang bumubuo siya ng mga itim na rosas gawa sa papel. “Parang buhay tong rosas na ‘to no? At sa itim na kulay ay mas dama mong lahat tayo rito ay nasa tamang oras ng tagsibol. Kung kumpleto pa ang mga daliri ko, tiyak ako na walang ikagaganda ang mga ito at mananatili lamang silang bulok na mga rosas,” sagot ni Eljey, ang kapatid kong naputulan ng tatlong daliri, sampung taon nang nakalilipas. “Naaalala ko noong kumpleto pa ang mga daliri ko. Madalas tuwing may misa tayo rito sa kapilya ay binubulsa ko ‘yong pera mula sa mga alay. Nahuli ako ni Sister Lourdes noong bumili ako ng pagkain mula sa tindahan sa tapat at nagtaka kung saan ko nakuha ‘yong pera. Agad akong pinauwi, at sa loob mismo ng kapilya pinagdasal ako nang marami bilang paghahanda sa pagputol ng ilan kong mga daliri. Paalala nila, kapag nahuli pa ako ay puputulan ako ulit ng daliri. Simula noon, hindi na ako nagnakaw muli, ngunit hindi dahil sa takot na maputulan ulit ng daliri. ‘Yong pagputol ng mga daliri ko sa paano't paanuman ay kalugod-lugod din. Minsan tila ba hinahanap-hanap ko, ngunit may pumipigil sa akin. Hanggang ngayon, ‘di ko maipaliwanag,” natutuwang dagdag pa niya. Nagsimula ring magkuwento si Joseph, ang bulag kong kapatid. “Handa na rin ang mga tugtog para mamaya. Sakto ang ritmo, sakto ang kumpas. Kailanma’y ‘di nawala sa akin ang mga kulay—kilala ko ang mga ito kahit labindalawang taon na akong bulag dahil may kulay ang bawat indayog ng tutog,”nagagalak na wika niya. Ikinuwento rin niya ang kaniyang pagkabulag, “Isang gabi habang sinusuri ng mga madre ang bawat kwarto, nahuli ako ni Sister Carmelang tumitingin sa mga litrato ng babae. Bandang alas tres ng umaga, pinaluhod ako sa harap ng altar. Ginapos ang aking mga kamay at paa. At doon, binulag nila ako. Sa harap ng altar. Ang huli kong nakita ay ang mga rebultong tila nangungutiya sa akin. Kahihiyan. ‘Yon ang naramdaman ko no’n. Ngayon, pinalitan na ‘yon ng ligaya. Nagpapasalamat ako at nawalan ako ng mga mata. Mas may kulay ang paligid ko.” Nagsalit-salitan ang aking mga kapatid sa pagkukuwento—si Albert pinako sa krus dahil sa kaniyang pagmamayabang, si Agnes sinunog ang buhok at mukha dahil sa pagkakalat niya ng tsismis mula sa inggit, si Claire pinutulan ng dila dahil sinigawan niya si Sister Cecilia, si Miguel pinasuka at pinainom ang kaniyang suka dahil sobra ang kaniyang kinain. At ako, ikinulong ako sa malamig na kuwarto sa loob ng anim na oras. Mga karne lamang ang naroon, ngunit hanggang ngayon ay naaalala ko pa rin ang pakiramdam ng may kasama sa loob ng kuwartong iyon. Para akong may katabing bulong nang bulong sa akin. Ngayon, bilang tagahanda ng hapunan, alam ko na kung bakit. Iba-iba kami ng mga pagkukulang. Habang mas kita sa iba kong mga kapatid ang kanilang mga pagkukulang, ang iba sa amin ay tulad kong binibitbit sa kalooban ang mga pagkukulang na bunga mismo ng aming mga kasalanan. Ang katotohanan? ‘Yan ang isinasabuhay namin dito sa bahay. ‘Yan din mismo ang dahilan ng okasyon mamaya. Matapos ang aming pag-uusap ay bumalik na kami sa kaniya-kaniya naming mga tungkulin. Inayos ko na ang hapagkainan at nilagyan ko ito ng mga dekorasyon. Sa gitna ay mga kandila, at sa paligid nito ang mga pinggan at baso. Pagpatak ng alas sais ng gabi, nagsimula na kaming magtipon sa hapag habang hinihintay ang aming mga magulang. Si Sister Maria at si Sister Carmela ang nagtapos ng paghahanda ng aming hapunan, at ipinangako nila na sa eksaktong alas sais y medya ng gabi ay makakapiling na naming muli ang aming mga magulang. Dumating na ang oras na pinakahihintay namin—alas sais y’medya na ng gabi. Sinindihan na ang mga kandila sa gitna ng lamesa, ihinain na ng mga madre ang aming hapunan, at nagsalu-salo na kaming lahat. Habang kumakain kami ay nanumbalik ang mga alaala namin noong mga bata pa kami kasama ang aming mga magulang. Ang malusog kong kapatid na si Patrick, ganadong ganadong kumain ng tiyan ng karne habang ginugunita niya ang mainit na yakap ng kaniyang ama. Si Trisha naman, habang kumakain ng paa ng karne ay masayang inaalala ang paglalaro nila ng habulan ng kaniyang ama. Si Mariz, binabalikan niya ang balikat ng kaniyang ina, na noo’y sinasandalan niya lamang. Si Jeffrey, engganyong engganyong sa mga mata ng kaniyang magulang. Masaya ko silang pinagmamasdan habang nilulunok namin ang aming mga paboritong parte ng karne. Nakagagalak. Nakalulugod. Natupad sa wakas ang pagsasama-sama naming muli. Labinlimang taon ko nang ‘di nakakapiling ang aking magulang, at ngayon ay tiyak na isang reunion nga ang naganap. Nasa harap ko na ulit ang laman at buto nila. Gaya ng mga alaala ko sa aking ina, mistulang ‘di pa rin nagbabago ang kamay niya—ito pa rin ang paborito kong parte.

Sulat ni Elyssa Vernadette Marcadejas Dibuho ni Jolina Danielle Bautista “Tara, gawa tayo ng saranggola!” sabi ni Elmo sa’kin. Kaibigan ko na si Elmo noon pang kalilipat namin sa lugar na ito. Naaalala ko non ay tuwang tuwa ako dahil napadaan lamang kami sa park non, ngunit nung makita ako ni Elmo ay inaya na niya ako maglaro kahit unang beses niya pa lamang ako nakita. Simula noon, ay araw-araw na kami nagkikita sa park upang maglaro. Iba-iba lagi ang nilalaro namin, pogs, habulan taya, tumbang preso, at iba pa. Tinuringan naming bestfriend ang isa’t isa, na ipinakikita ng pareho naming bracelet na lagi naming suot. “Heto may dala akong mga materyales. Masaya ‘to, tara!” Dagdag hikayat niya sa’kin. Wala naman nang punto kung tatanggi ako, kaya’t umoo nalang ako. Matapos namin gumawa ay dali-dali namin itong ginamit. Malawak naman ang park para sa pagpapalipad ng saranggola, kaya’t tuwang-tuwa kaming naghahabulan at nagpapataasan ng lipad ng saranggola. Isang araw habang nagpapalipad kami ay biglang hinangin ang aking saranggola. Pareho naming hinabol to, ngunit sa sobrang bilis ng pagtangay ng hangin ay di ko na napansin ang dinadaanan ko, at nadapa ako. Sobrang sakit ng paa ko non kaya di na ko makatayo muli. “Huwag ka magalala, ako na kukuha ng saranggola mo! Maupo ka muna diyan, bestfriend!” Sabi ni Elmo. Hindi naman na ako nakatanggi dahil tuluyan na niyang hinabol ang saranggola ko sa loob ng kagubatan. Nang makita kong malapit na mag takipsilim ay dun na ako kinabahan. Mag iisang oras na pero di pa rin bumabalik si Elmo. Pinilit kong tumayo para sabihan ang magulang niya kung san siya nagtungo, nang may tumapik sa aking balikat. Dali dali akong lumingon at natuwa nang nakita ko siyang nakatayo sa harapan ko. Bagamat di niya natagpuan ang saranggola ko dahil wala siyang hawak, ay niyakap ko parin siya nang mahigpit. “Pinakaba mo naman ako, antagal mong nawala!” Sabi ko sakanya habang ako’y nakayakap. “Di ko nakuha yung saranggola mo” sabi niya sakin nang nakayuko. “Heto, iyo nalang ang saranggola ko.” Nagtataka akong kinuha ang inaabot niyang saranggola, ngunit bago pa ako makareklamo ay nagsimula na siyang maglakad patungo sa mga magulang niya, at tila nag aaya nang umuwi. Sabi ko sa sarili ko ay gagawan ko nalang siya ng bagong saranggola at ibibigay ko sa susunod na linggo. Ngunit, dumating na ang kinabukasan, at walang naging senyales ni Elmo. Baka lamang ay may mahalagang ganap sila, kaya naisip kong itago na lamang ang ginawa kong saranggola para sa kanya. Dumating na naman ang kinabukasan, ngunit wala paring senyales ni Elmo. Maganda naman ang panahon kaya’t naisipan kong subukan ang saranggola na bigay ni Elmo. Nang nagpapalipad na ako ay biglang lumakas ang ihip ng hangin, na tila ay pilit akong kinakaladkad patungo sa kagubatan. Napansin kong parehong lugar ito kung saan nagtungo si Elmo. Hindi ko na kinaya at tuluyan itong nilipad. Hindi ako papayag na mawala iyon, dahil pinaghirapan niyang gawin yung saranggolang iyon. Kaya’t dali dali akong tumungo sa kagubatan. Pinilit kong hanapin ang saranggola, tiningnan ko ang lahat ng sulok na maaaring sabitan ng saranggola. Sa paghahanap ko ay may iba akong napansin. Naroon sa damuhan, hindi ang saranggola, ngunit ang bracelet ng pagkakaibigan namin ni Elmo. Sa sandaling iyon ay nagtaka ako, dahil gumawa kami ng kasunduang hindi iyon tatanggalin habang kami’y mag bestfriend. Bigla kong naalala ang sandaling tinapik niya ang aking balikat. Sa aking paglingon ay nahapyaw kong wala nga siyang suot na bracelet. Sa aking pagyakap ay naaalala kong hindi niya ko niyakap pabalik. Ang huling pagtingin niya sakin, at pagkita ko sa kanyang mga mata ay noong sinabihan niya akong “Maupo ka muna diyan, bestfriend!” Nakakabahala, nakakakaba na hindi ko ito agad napansin. Dali dali kong kinuha ang bracelet, at binalak na tumakbo pabalik sa park. Ngunit, sa unang pagyapak ko ay biglang nanghina ang aking mga tuhod. Napataob ako sa damuhan, at di ko na makontrol ang aking katawan. Sa huling sandaling bago mawala ang akin paningin ay dun ko natanaw ang aking saranggola, na hawak ni Elmo habang siya’y nakahilata.

Written by: Doroteo Prudenciano II Photo by: Leighla Louisse Sto. Tomas Three participating teams from the University of Santo Tomas’ Electronics Engineering (ECE) and Electrical Engineering (EE) Department competed during the Analog Devices Engineering Champions last November 8, 2021. The competition was the first quiz show of Analog Devices Inc. (ADI) and part of their Engineering Fair, which hosted ECE, EE, and Computer Engineering students from 46 schools. Participants used the website Crowdpurr for answering questions and Zoom’s breakout room for communication with their teammates. The UST’s representatives who took part in the competition were the following: Patrick Andres, Ysiah Carinugan, and Neil Zachary De Guzman for Team 1; Marc Michael Nitro, Vaugn Irvin Santon, and Julian Angelo Canlas for Team 2; and Leighla Louisse Sto. Tomas, Denzel Josh Abunda, and Justin Kylie Zaguirre for Team 3. UST Team 3 ended as 3rd-runner up after the De La Salle University Team 3 won against them in the clincher round for the 2nd-runner up spot. Meanwhile, UST Team 1 placed 4th-runner up. “To be able to represent the university is already an achievement for us. We did not expect to rank since we had a short preparation time plus against big universities. When it was announced that we’re up for a clincher, we’re shocked,” Sto. Tomas, co-captain of Team 3, said. When asked about the struggles he faced, Carinugan said, “One of the challenges I faced was the fact that it was my first time participating in a quiz competition and that made me feel the pressure. Luckily, I have my teammates and they were able to help me calm my nerves.” Engr. Reymond D. Serafica, Engr. Harold Alexis A. Lao, Engr. Joshua B. Ancheta, and Engr. John Carlo G. Perion, of the UST ECE and EE Department, served as the school’s representatives’ coaches during the competition.

Sulat ni JF Cortez at Hannah Romerosa Dibuho ni Keith Portia Andres Sa isang bakanteng lote mayroong anim na magkakaibigan. Sila ay kilalang grupo ng kabataan dahil sa mapanakit at mapang-aping pamamaraan nilang paglalaro. Isa sa mga pinakapaborito nilang gawin ay ang magtulak nang malakas at magmura sa kanilang mga kalaro. “Asan na ‘yong mga kalaro natin kahapon? Bakit walang tao dito?”, sabi ng naiinip na si Lester. Patawang sagot ng kaibigan niyang si Felix, “Paniguradong takot mga ‘yon pumunta rito kasi mga duwag sila!” Nagtawanan ang magkakaibigan habang inaalala ang mga kalokohang ginagawa nila sa mga nakaraang araw. Umabot sila ng alas-singko ng hapon at naisip na nilang umuwi. Kukunin sana nila ang kanilang gamit sa bangko. Ngunit, pagtalikod nila ay mayroong anim na mga batang walang kibo, maputla, at nakangiti nang bahagya, na nakatayo at nakaharang sa kanilang gamit. “Hoy! Anong ginagawa ninyo diyan! Nanakawin ninyo mga gamit namin no’?!” galit na sigaw ni Patricia na may kaunting nginig sa boses niya. Hindi pa rin kumikibo ang mga bata, kaya’t nilapitan sila ni Lester. “Kala niyo takot kami sainyo? Kung di kayo aalis, bubugbugin namin kayo!” sabi ni Lester sabay sinuntok ang isa sa mga bata. Nadapa ang maputlang batang ito ngunit hindi pa rin nawawala ang ngiti sa kanyang mukha. Napaurong si Lester, nangingilabot hindi dahil sa ngiti ng bata ngunit bago siya tumayo ay dumura ito ng maitim na dugo. “Ano bang gusto ninyo, ha!” sigaw ni Jose na nagmimistulang nagtatago sa likod ni Patricia. Nagsimula ng magsalita ang mga bata. “Agaw. Agaw. Agaw.”, paulit-ulit nilang sinisigaw. Nagtinginan ang mga magkakaibigan. Sa puntong ito, nawala na ang takot nila. “Ah gusto niyong maglaro ng Agawan Base?” tanong ni Jose. “Agaw! Agaw! Agaw!” sagot ng mga bata. “Sige! Tingin ninyo matatapang kayo para kalabanin kami?” mayabang na sabi ni Marie. “Agaw! Agaw! Agaw!” inulit na sigaw ng mga batang mas malaki na ang ngiti. Ito ay lalong kinapikunan ng mga magkakaibigan. Matapos pumili ng base ang dalawang grupo at iginuhit gamit ng chalk ang linyang naghahati sa kanila, nagsimula na silang maglaro. “Game!” sigaw ni Arturo, na naging senyales nila. Sa simula ng pagtakbo ng lahat upang magtayaan, lalong lumakas ang sigaw ng mga mapuputlang bata ng salitang “Agaw”. Maririnig rin ang kanilang mga tawa at kapansin-pansin ang hindi kumukurap na mga mata. Ngunit hindi na masyadong pinansin ito ng mga magkakaibigan sapagkat nakatuon na silang manalo sa laro. “Huli ka!” sigaw ni Lester ng mataya ang isa sa mga bata. Hinatak ni Lester ang kalaban at nabigla dahil sa lamig ng kanyang kamay. Gayunpaman, dinala ni Lester ang bata papunta sa base nila bilang isang bilanggo. Sa pagpapatuloy ng laro, naging mapanakit ang mga magkakaibigan. Tinutulak, tinatadyakan, at saka minumura ang mga bata sa bawat pagkakataon na makuha nila. Sa larong ito, lalo silang naging pisikal dahil hindi mawala-wala ang nakakakilabot na ngiti ng mga bata kahit anong gawin nila. Nananaig ang mga magkakaibigan sapagkat tatlo na ang natataya nila. Ngunit sa pagkahuli ng ikatlong bata, nanibago na ang kilos ng mga natitira. Nawala na ang kanilang mga ngiti, makikita na ang galit sa kanilang mukha at sila’y nagsimulang lumuha. Ito ay kinasiyahan ng mga magkakaibigan. “Gusto mo na bang bumalik sa nanay mo? Iyakin pala kayo eh!” panunuya at pagmamayabang ni Arturo. Nagkaroon ng hindi masabing epekto ang mga salita ni Arturo sa mga bata. Tinuloy nila ang laro ngunit ngayon mas naging agresibo na ang mga mapuputlang bata. Kapag sila ay tinutulak ng mga magkakaibigan, lumalaban na sila. Isa-isa nang napapalaya ng mga bata ang kanilang mga kagrupo. Nang dumami na muli, nanumbalik ang kakaibang ngiti nila, ngunit hindi tumitigil ang daloy ng kanilang luha. Ang kanilang mas agresibong paglalaro ang nagdulot na maitaya na nila si Felix, na nakaramdam ng kakaiba nang siya’y mahuli. Una si Felix, pangalawa si Patricia, at pagkatapos sabay nataya ng mga bata si Lester at Jose. Lahat sila ay nakaramdam ng dalawang bagay—kalungkutan at takot, tila nawala ang saya sa mundo. “Agaw! Agaw! Agaw!” sigaw ng nananaig na mga bata. Mag-isa na lamang si Marie habang si Arturo ang naatasang magbantay ng kanilang base. Wala silang magawa nang sugurin sila ng mga bata. Nahawakan sa wakas ang kanilang base. Nanalo na ang mga mapuputlang bata. Lumapit si Marie at Arturo sa kanilang apat na nahuling kaibigan. Ngunit hindi sila nagsasalita o kumikibo na para bang walang buhay ang kanilang mga mata. “Hoy, anong nagyar---,” naputol na tanong ni Marie sa kanyang mga kaibigan dahil nakita niyang kinuha ng mga mapuputlang bata ang kanilang mga gamit sa bangko at dali-daling tumakbo papalayo. “Ano ba yan! Mga magnanakaw nga sila, kaya naman pala natalo tayo eh mga mandaraya talaga!” sabi ni Arturo na inis na inis. “Kayo naman, napano kayo? Natalo lang isang beses nagkaganyan na kayo ah?” dagdag na sabi ni Arturo sa apat na kaibigan. “Gusto ko na lang umuwi,” mahinahon na sagot ni Felix. Madilim na sa paligid nang matapos ang laro, pawang mga ilaw ng streetlight na lamang ang nagpapaliwanag ng daan. Hindi malaman ni Marie at Arturo kung anong nangyare sa kanilang mga kaibigan ngunit dahil mukhang matamlay at walang lakas ang mga ito ay kinailangan pa nilang suportahan sa paglalakad. Tig-dalawa ang sinuportahan ni Marie at Arturo. Sa kalagitnaan ng paglalakad, nagsimulang manghina ang katawan ni Arturo kaya’t nahulog niya ang dalawang kaibigan. Nangilabot si Arturo nang makitang nagasgasan ang balat ni Felix at dumugo—itim na dugo. Napasigaw ng takot si Arturo at mabilis na tumakbo papalayo sa kanila. Iniwan ang limang kaibigan niya at nagmadali si Arturong makauwi. “Mama! Mama!” paulit-ulit niyang sinisigaw sa daan papunta sa kanyang bahay. Pumasok siya at agad-agad hinanap ang kanyang ina. Dali-dali nyang niyakap nang mahigpit at sinabing, “Mama, takot na takot ako,” umiiyak na sabi ni Arturo. Hindi pa tapos magsalita si Arturo nang itinulak siya ng kanyang ina palayo at sinampal nang malakas. Ikinabigla ito ni Arturo. “Walang hiya ka! Paano ka nakapasok sa bahay naming?! Lumayas ka!” sigaw ng ina ni Arturo habang patuloy na sinasampal ito. “Mama! Masakit, anong ginawa ko?” sagot ni Arturo. “Anak? Anong anak? Baliw ka ba? Lumayas ka rito!”, sabi ng ina na nagsimulang tadyakan si Arturo hanggang mapalayas. Gulong-gulo si Arturo sa mga nangyaro. Naisip niya na baka lasing na naman ang kanyang ina. Pinagtatakahan lang niya ay wala naman siyang naamoy na alak. Tumigil na siyang sumigaw, at umiyak na lamang siya sa daan sa harap ng bahay. “Pst. Pst. Pst,” galing sa isang boses na hindi malaman ni Arturo saan galing. Hinanap ni Arturo ang sumisitsit sa paligid niya at para bang bumagsak ang kanyang puso nang makita na galing ito sa isang batang nakatingin sa bintana ng kanyang kwarto. Ang batang ito ang nakalaro niya kanina lamang ngunit may iba sa kanya—nakangiti pa rin ngunit hindi na siya maputla. Kinawayan siya ng batang ito at nagsalita, “Iyakin ka pala.” Sisigawan na sana ni Arturo ang batang ito nang pumasok ang kanyang ina sa kwarto. Yinakap nang mahigpit ng ina ang bata. “Arturo, kain ka na, anak”, aniya. “Opo, mama,” sagot ng bata. Lumabas ang ina at tiningnan muli ng bata si Arturo. Ngumiti siya at lumuha; dugo ang dumaloy sa kanyang mga mata. Tumakbo palayo si Arturo. Naisipan niyang bumalik sa kanyang mga kaibigan upang humingi ng tulong. Sa pagliko niya sa kalsada kung saan niya iniwan ang kanyang mga kaibigan, napahinto siya. Nandoon silang lahat. Naghihintay. Nakatayo. Nakahilera. Maputla. Tumingin si Artuto sa salamin ng isang sasakyan. Umiyak ito nang malakas sapagkat nang makita niya ang sarili sa salamin, doon niya napagtanto, hindi lamang ang base at mga gamit nila sa bangko ang ninakaw. Ilang segundo lamang ay tumigil nang umiyak si Arturo. Hindi dahil tanggap na niya ang nangyare kundi dahil sa boses na naririnig niya sa kanyang utak. Isang salita lamang ang naririnig niya. Unti-unting lumakas at paulit-ulit na sinasabi ng boses ang salitang ”Agaw! Agaw! Agaw!”

Written by Erwin Keith Foronda Visuals by Reinehard Aytona Whether to abolish or retain the mandatory usage of a face shield is still currently being debated, yet the government still continues to mandate Filipinos to wear face shields, even though its purpose and assurance regarding higher COVID-19 protection has been questioned too many times now. For almost two years under a pandemic, the policy to use face shields had been required only to certain places such as malls and restaurants. However, due to the rapid surge of COVID-19 cases, the government has mandated face shields on both indoor and outdoor settings to serve as additional protection for people. In an official statement of Malacañang, President Rodrigo Duterte said that face shields must be worn, whether outdoors or indoors, by everyone, and that this decision depends on the recommendation of medical experts. Perhaps, the government believes that requiring the use of face shields can reduce the continuous rise of COVID-19 cases. Furthermore, OCTA research group supports the decision of the government to retain the use of face shields. Dr. Guido David, an OCTA research fellow, said that they trust the study made by medical experts who made recommendations to President Rodrigo Duterte on the use of face shields. Be that as it may, it’s been a year since the government implemented the face shield policy. Despite the usage of face shields, cases still continue to rise. With 2.72 million cases of COVID-19 infection, 40,675 deaths have been recorded in the Philippines as of October 2021. This record means that wearing a face shield has no significance and purpose. It is ironic when Dr. David said that medical experts recommended face shield use to the President when even the World Health Organization (WHO) recommendation does not approve of the policy. According to the WHO, face shields are designed to protect from splashes of biological fluids. Thus, medical workers are the only ones required to use a face shield to add as one of their Personal Protective Equipment in treating COVID-19 patients. WHO also added that current laboratory testing standards only assess face shields for their ability to provide eye protection from chemical splashes in contrast with the fact that COVID-19 is primarily transmitted through respiratory droplets and airborne particles of the virus. Meanwhile, the engineering perspective concluded that face shield usage is redundant and not helpful. It can and may even increase the risk of exposure to the disease, according to Engr. Joshua Agar, a wind engineer and assistant professor at the University of the Philippines Diliman (UPD). According to his research, the use of face shields places a person's face in the region where airborne particles are said to accumulate. The airborne particles will remain in an area with low flow energy which is inside the face shield. He also added that airflow should not be constricted, so we need proper vertical ventilation. Through this way, the airflow should be upwards and not sideways so that the airborne particles will not transport horizontally. This is why although the transmission of the virus can be avoided, smaller droplets can stay around the face shield, proving that wearing face shields isn't helping in battling the pandemic, but gives more risk to the public’s health. Moreover, the Philippines is one of the few countries that requires its citizens to wear face shields on top of face masks, whereas most countries only use face masks. Odd it may seem for a third-world country since the use of face shields necessitates people to spend money on it, which costs between PHP 27.72 to PHP 120 per piece. The senate also questioned the Department of Health (DOH) purchase of overpriced face shields. While the Department of Budget and Management (DBM) failed to sell PHP 95.46 million worth of surgical masks and face shields to various agencies. As such, Filipinos will pay for these overpriced face shields through their mandatory use as these government agencies try to distribute them in the market. It is also confusing as to why the funds used to purchase these PPEs were so high and expensive compared to the Philippine Red Cross, who could buy PPEs such as face shields for as little as PHP 5 and PHP 15 each. As suspicions grow, we find it difficult to believe that these actions are unrelated to corruption; however, we can deduce that it is what is reflected from the bad choices made by both DOH and DBM. In this time of distress, when a nation experiences health and economical problems, it is unfortunate that there are still people in power that take advantage of the situation. Instead of helping the nation to heal, some choose to make more profit out of this vulnerability. Whether you wear a face shield or not, there is no guarantee that you are safe. Yes, it might help, but it cannot give assurance to your health safety. Currently, our cases of COVID-19 are getting better, we have been using universal masking, following social distancing, and vaccination are in process but it took so long that it cotsted so many lives and economic loss. Amid all the high and lows of the curve, it can be concluded that requiring the use of face shields serves no point and purpose, and does not have any significance to any part of the curve. After more than a year of using the obsolete and redundant face shields, our government should re-review this policy and adjust to the current situation so that we can all go outside hassle-free and heal as one nation without making a gamble with many people's lives for the sake of profit. After all, a public-serving government is what we all deserve.